Trận Hải Chiến Hoàng Sa theo Tài Liệu Trung Cộng

Tài liệu biên khảo: Trần Đỗ Cẩm

 Kính tặng thủy thủ đoàn các chiến hạm HQ-4, HQ-5, HQ-10, HQ-16 Hải Quân VNCH đă anh dũng tác-xạ vào tàu địch trong trận hải chiến lịch sử lẫy lừng nhất của quân sử Hải Quân VNCH.

 Kính dâng hương hồn các tử sĩ Hoàng Sa.

 

MỞ ĐẦU

Trận hải chiến giữa Hải Quân Việt Nam Cộng Ḥa (VNCH) và Hải Quân (HQ) Trung Cộng tại quần đảo Hoàng Sa xảy ra vào ngày 19 tháng 1 năm 1974, t́nh đến nay đă được tṛn 30 năm. Ngay sau đó, phát ngôn viên quân sự VNCH đă công bố một số chi tiết liên quan tới trận hải chiến. Báo chí tại Miền Nam Việt Nam cũng viết nhiều bài tường thuật dựa theo nguồn tin chính thức. Riêng Bộ Tư Lệnh (BTL) Hải Quân VNCH đă dành riêng một số báo Lướt Sóng viết về biến cố quan trọng này.

Gần đây tại hải ngoại, một số các nhân chứng trực tiếp tham dự cũng đă viết nhiều bài khá trung thực và giá trị. Tuy nhiên đa số những bài viết kể trên đều căn cứ vào tài liệu và quan điểm của VNCH. V́ cần phù hợp với t́nh h́nh chính trị và đường lối uyển chuyển trên lănh vực ngoại giao vào thời điểm 1974, một số chi tiết quan trọng đă không được tiết lộ chính xác. Điển h́nh, phát ngôn viên quân sự VNCH trong một cuộc họp báo chính thức cho biết các chiến hạm Trung Cộng đă nổ súng trước nên phía VNCH phải bắn trả để tự vệ.

Thật ra, nhiều nhân chứng có mặt tại chỗ đă xác nhận trong những bài viết sau này, chính các chiến hạm VNCH đă nổ súng trước để đánh đuổi bọn xâm lăng. "Giặc đến nhà th́ phải đánh," hành động đầy chính nghĩa, hợp lư và hợp pháp này nếu chưa thích hợp để công bố vào năm 1974, th́ bây giờ rất cần làm sáng tỏ để chứng minh người Việt Nam, nhất là Hải QUÂN VNCH dù phải đối đầu với quân xâm lược mạnh hơn gấp bội, vẫn không ngần ngại nổ súng để bảo vệ bờ cơi.

Tuy nhiên, dù đă có nhiều bài viết về trận hải chiến Hoàng Sa, thiết tưởng việc tường thuật trung thực vẫn không thể đầy đủ nếu thiếu phần tài liệu của "phía bên kia" tức là Trung Cộng. Vào thời điểm 1974, v́ có sự cách biệt quá lớn về ư-thức-hệ giữa hai khối Tự Do và Cộng Sản nên những tin tức trao đổi giữa đôi bên rất giới hạn. Hầu như những tin tức từ phía Cộng Sản đều bị chế độ độc tài đảng trị cố t́nh ngăn chận bởi bức "màn sắt," "màn tre" nên khó lọt ra ngoài. Thảng hoặc, nếu có chi tiết nào cố t́nh được "Đảng và Nhà Nước" công bố th́ cũng chỉ thuộc loại tuyên truyền quá lố như "dân quân Trung Cộng ḅ tới gần các chiến hạm VNCH ném lựu đạn vào lỗ châu mai," v́ vậy chẳng có một giá trị nào trong việc truy nhận sự thật.

Rất may mắn, trong ṿng mấy năm gần đây, cao trào Tự Do Dân Chủ đă khiến các nước khối Cộng hoặc tự động bị tan ră như Nga Sô và một số quốc gia Đông Âu. Trung Cộng và Việt Nam cũng bắt buộc phải "đổi mới" để sống c̣n. Dân chúng Trung Cộng nhờ thế, đỡ bị "bịt mồm, bóp miệng," có thể nói lên phần nào sự thật.

Lại nữa, phương tiện truyền thông qua mạng lưới điện tử toàn cầu đă khiến việc trao đổi tin tức trở nên dễ dàng hơn. Vả lại, trận hải chiến Hoàng Sa xảy ra đă khá lâu, khía cạnh tuyên truyền không c̣n được đặt nặng bằng nhu cầu t́m hiểu sự thật. V́ vậy trong khoảng thời gian gần đây, chúng tôi đă may mắn t́m được một số các tài liệu Trung Cộng liên quan tới trận hải chiến do chính những nhân chứng tham dự thuật lại. Nh́n chung, tuy vẫn c̣n nặng mang hơi hướm "Mao Chủ Tịch," nhưng nếu gạn bỏ khía cạnh tuyên truyền như đề cao dân quân quá đáng, che dấu thiệt hại, dành phần thắng về ḿnh v.v. chúng ta vẫn có thể t́m được một số chi tiết khá giá trị. Khi tổng hợp những chi tiết này với những tài liệu đă được công bố từ trước, chúng ta có thể nh́n được khá gần sự thật.

Do đó, mục tiêu của bài này không phải tường thuật lại những chi tiết liên quan tới trận hải chiến Hoàng Sa là điều các tác giả khác đă viết khá chi tiết và đầy đủ. Chúng tôi chỉ muốn bổ túc một số chi tiết về trận hải chiến Hoàng-Sa dựa theo các tài liệu của Trung Cộng mới sưu tầm được để t́m hiểu một số quyết định quan trọng của họ liên quan tới trận hải chiến như: kế hoạch lấn chiếm Hoàng Sa, các chiến hạm tham chiến, diễn-tiến trận hải chiến, hệ-thống chỉ-đạo, chiến lược chiến thuật, trường hợp hy sinh bi hùng của Hộ Tống Hạm Nhựt Tảo. Ngoài ra chúng ta cũng có thể suy đoán được khá chính xác về những thiệt hại của phía Trung Cộng.

Để dễ theo dơi và tránh ngộ nhận "tuyên truyền cho địch," tưởng cũng cần nhấn mạnh đa số những điểm chính nêu lên trong bài này đều là những ghi nhận và quan điểm căn cứ vào tài liệu và nhăn quan của Trung Cộng, do đó có những đoạn trích dẫn có thể gây xúc động cho những người "nhạy cảm." Phụ thêm vào đó là một số nhận định riêng của người viết, không nhất thiết phản ảnh quan điểm của Hải Quân VNCH.

Khi đề cập tới những chiến hạm VNCH, phía Trung Cộng thường dùng tên hiệu như Tuần Dương Hạm (TDH) Lư Thường Kiệt, Khu Trục Hạm (KTH) Trần Khánh Dư v.v. trong khi các bài viết của chúng ta lại hay sử-dụng chỉ số như HQ-16, HQ-4 thay v́ tên hiệu như họ. Đây là sự khác biệt khá quan trọng. V́ bài viết này căn cứ vào tài liệu Trung Cộng nên chúng tôi cũng xử dụng tên hiệu của các chiến hạm VNCH để phần tường thuật được rơ ràng và nhất quán.

KẾ HOẠCH LẤN CHIẾM HOÀNG SA CỦA TRUNG CỘNG

Sau khi cưỡng chiếm nhóm đảo An Vĩnh (Amphitrite Group) vào ngày 21 tháng 12 năm 1956, đến năm 1974, dùng chính sách ngoại giao "bóng bàn" bang giao được với Hoa Kỳ, Trung Cộng đă chuẩn bị khá kỹ càng kế hoạch bành trướng tại Biển Đông. Ngoài tầm quan trọng về mặt quân sự, với dân số quá đông trên 1 tỷ người, Trung Cộng cần tận dụng các tài nguyên về ngư sản và khoáng sản tại vùng biển chưa được khai thác này để sống c̣n. Người Mỹ lúc đó đă rút quân khỏi Việt Nam và cũng đă có kế hoạch triệt thoái khỏi toàn vùng Đông Nam Á bằng cách đóng cửa các cơ sở quân sự quan trọng tại Phi Luật Tân như căn cứ Không Quân Clark Air Base, căn cứ Hải Quân Subic Bay.

Lo ngại rằng sự vắng mặt của ḿnh sẽ tạo cơ hội tốt cho Nga Sô bành trướng nên Hoa Kỳ cũng muốn có một lực lượng tương đối mạnh khả dĩ có thể thay thế họ ngăn chận và cầm chân lực lượng đối thủ chiến tranh lạnh hàng đầu. Trung Cộng đang có tham vọng bành trướng tại Biển Đông, c̣n Hoa Kỳ muốn ngăn chận ảnh hưởng của Nga Sô tại vùng này nên chúng ta không ngạc nhiên khi "kẻ cắp bà già" bắt tay nhau, Hoa Kỳ đă ngầm thỏa thuận để Trung Cộng ngang nhiên lấn chiếm quần đảo Hoàng Sa của VNCH và sau này tiến xa hơn tới tận Trường Sa, cách lănh thổ Trung Cộng cả ngàn cây số.

Để mở đầu kế hoạch lấn chiếm, trên mặt ngoại giao, Bộ Ngoại Giao Trung Cộng đột nhiên lên tiếng đ̣i chủ quyền tại Hoàng Sa, đồng thời lén lút cho ngư thuyền vơ trang chở quân lính giả dạng dân đánh cá đổ bộ lên một số đảo do VNCH kiểm soát từ lâu trong vùng Hoàng Sa. Dự đoán thế nào phía VNCH cũng phản ứng mạnh mẽ, chính phủ Trung Cộng từ các giới chức cao cấp nhất như Chủ Tịch Mao Trạch Đông đến Đặng Tiểu B́nh, Châu Ân Lai và toàn bộ Quân Ủy Trung Ương đă đồng thanh quyết định sẽ dùng biện pháp quân sự để đánh chiếm Hoàng Sa từ tay VNCH nếu cần.

Khởi đầu, họ đổ quân lên các đảo, đồng thời cho tàu bè và chiến hạm khiêu khích lực lượng VNCH. Nếu các chiến hạm VNCH lặng lẽ cúi đầu bỏ đi như lời một viên chứa Hoa Kỳ tại Việt Nam đe dọa "nếu các chiến hạm Việt Nam nổ súng tại Hoàng Sa, Hải Quân VNCH sẽ bị xoá tên ngay," Trung Cộng sẽ ngang nhiên chiếm Hoàng Sa theo chiến thuật tiệm tiến "tầm ăn dâu" lấy từng đảo một như họ làm tại Trường Sa sau này. Ngược lại, nếu Việt Nam Cộng Ḥa tham chiến, dù các Hải Quân VNCH có chiến thắng đánh ch́m tất cả các chiến hạm Trung Cộng tại chỗ nhưng vẫn không thể giữ được Hoàng Sa v́ lực lượng tăng viện Trung Cộng gồm nhiều chiến hạm tối tân và có cả phi cơ tham chiến sẽ kéo tới đánh ch́m các chiến hạm VNCH dễ dàng. V́ vậy, khi TDH Lư Thường Kiệt được phái ra Hoàng Sa vào ngày 15 tháng 1 năm 1974 để thám sát, chính phủ Trung Cộng liền lập tức xử dụng phương tiện quân sự. Tài liệu Trung Cộng tóm lược kế hoạch lấn chiếm này như sau:

Lo ngại Việt Nam Cộng Ḥa điên cuồng khiêu khích để chiếm Hoàng Sa, quân trên đảo báo cáo về Trung Ương và lập tức được tŕnh lên thượng cấp. Các đồng chí Zhou Enlai và Phó Chủ Tịch nhà nước Ye Jianying đệ tŕnh một kế hoạch phản công bằng quân sự và được chủ tịch Mao Zedong mau chóng chấp thuận. Kế hoạch này bao gồm việc tăng cường chiến hạm tuần tiễu và dùng biện pháp quân sự để giữ đảo. Đồng chí Đặng Tiểu B́nh cùng giới lănh đạo quân sự thảo kế hoạch đánh chiến hạm địch, tái chiếm các đảo bị Việt Nam Cộng Ḥa xâm lấn, đồng thời kiểm soát hoàn toàn vùng Hoàng Sa.

Như vậy, chúng ta thấy rơ sách lược bành trướng tại Biển Đông đă được Trung Cộng chuẩn bị kỹ càng, khởi đầu bằng việc gây hấn tiến chiếm Hoàng Sa. Đây là một quốc sách quan trọng đă được hoạch định từ lâu nên trận hải chiến tại Hoàng Sa đă được cố ư dự trù, tiên liệu, chuẩn bị và thiết kế chu đáo. Về phía VNCH, trong lúc phải đối đầu trong trận chiến một mất một c̣n với Việt Cộng trong nội địa, việc tham chiến tại Hoàng Sa chỉ là một sự t́nh cờ, cũng như TDH Lư Thường Kiệt HQ-16 ra Hoàng Sa với nhiệm vụ chính chở phái đoàn Công Binh thám sát thiết lập phi trường, t́nh cờ phát hiện ngư thuyền và quân Trung Cộng trong vùng. Sau đó, VNCH mới hối hả phái các chiến hạm khác ra tăng cường.

Đến đây tưởng cũng nên ghi nhận một điểm son về Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lúc đó đă đích thân thăm viếng Bộ Tư Lệnh Hải Quân Vùng 1 Duyên Hải để duyệt xét t́nh h́nh và ra lệnh bằng thủ bút cho phép Phó Đề Đốc Hồ Văn Kỳ Thoại, Tư Lệnh Hải Quân Vùng 1 Duyên Hải (TL/HQ/V1DH), được toàn quyền hành động, kể cả việc xử dụng vơ lực để bảo vệ Hoàng Sa. Phó Đề Đốc Thoại đôi lúc cũng cảm thấy đơn độc, đă thi hành đúng đắn chỉ thị của thượng cấp khi ra lệnh "Khai Hỏa." Trong lúc chiến trường quốc nội gay go sôi động, ngoài biển Trung Cộng đe dọa lấn chiếm Hoàng Sa. Hành động "quyết chiến" đối đầu với kẻ thù truyền kiếp để bảo vệ lănh thổ của vị nguyên thủ VNCH phải được coi là quyết định lịch sử, có thể đem so sánh với thời "Hội Nghị Diên Hồng." Sau đó, viên Tư Lệnh Hải Quân Vùng 1 Duyên Hải và các chiến sĩ Hải Quân VNCH nhất nhất tuân-hành quân lệnh do vị Tổng Tư Lệnh ban-hành, chiến đấu rất anh dũng tại Hoàng Sa theo đúng truyền thống chống ngoại xâm của tiền nhân Việt-tộc.

CÁC CHIẾN HẠM THAM CHIẾN

Khi các chiến hạm VNCH được phái tới Hoàng Sa, phía Trung Cộng cũng tăng cường lực lượng hải quân của họ. Lúc đầu chỉ có 2 ngư thuyền vơ trang 402 và 407, sau đó thêm nhiều chiến hạm nhập vùng. Về tổng số chiến hạm tham chiến, tài liệu của Trung Cộng ghi rất rơ ràng. Họ cho biết như sau:

Ngày 17 tháng 1, Quân Ủy Trung Ương ra lệnh Hạm Đội Nam Hải lập tức phái chiến hạm tuần tiễu tại Hoàng Sa, đồng thời ra lệnh Quân Khu Hải Nam gửi quân lính theo tàu ra giữ đảo. Theo lệnh Quân Ủy Trung Ương, Quân Khu Quảng Châu ra lệnh Hạm Đôi Nam Hải phái hai Trục Lôi Hạm 396 và 389 (ghi chú của tác giả: tạm gọi tắt là T-396 và T-389) thuộc Phân Đội Trục Lôi 10 căn cứ tại Quảng Châu và hai Hộ Tống Hạm loại Kronstadt 271 và 274 (ghi chú của tác giả: tạm gọi tắt là K-271 và K-274) thuộc Phân Đội chống Tiềm Thủy Đĩnh (TTĐ) 73 căn cứ tại Yulin, lên đường ra Hoàng Sa vào các ngày 17 và 18 để tuần tiễu. Ngoài ra, Quân Khu Hải Nam c̣n phái 4 đại đội Bộ Binh để chiếm đóng các đảo Vĩnh Lạc, Cam Tuyền và Quang Ḥa. Thêm vào đó, Căn Cứ Hải Quân Quảng Châu c̣n phái 2 Tuần Duyên Hạm 281 và 282 thuộc Phân Đội Chống TTĐ 74 tới Hoàng Sa sau đó làm lực thành phần tiếp ứng.

Toàn thể lực lượng được đặt dưới quyền chỉ huy của Tư Lệnh Phó Hạm Đội Nam hải tên Wie Ming Sen lúc đó có mặt tại căn Cứ Hải Quân Yulin nằm vế phía Nam đảo Hải Nam. Bộ Tư Lệnh Hành Quân được đặt trên soái hạm K-271 thuộc Phân Đội 73. Về không yểm, quân khu Quảng Châu ra lệnh Phi Đoàn 22 thuộc Hạm Đội Nam Hải cử 2 phi cơ túc trực bao vùng, đồng thời yêu cầu Không Quân thuộc Quảng Châu sẵn sàng yểm trợ. Nếu nh́n vào lực lượng Hải, Không và Lục quân được phái ra Hoàng Sa, mọi người đều thấy chúng ta chỉ đưa ra một lực lượng quân sự rất hạn chế với mục đích bảo vệ Hoàng Sa chứ không phải tiêu diệt hạm đội địch.

Khi phân đội K-271 và K-274 trên chở một trung đội Bộ Binh tới vùng Hoàng Sa cũng là lúc hai KTH Trần Khánh Dư và TDH Lư Thường Kiệt của VNCH đang săn đuổi và đe dọa các ngư thuyền 402 (Nam Ngư 1) và 407 (Nam Ngư 2) của Trung Cộng. Các chiến hạm Trung Cộng lập tức phản ứng bằng cách gửi tín hiệu yêu cầu chiến hạm VNCH rời vùng. Tối 17 tháng 1, TDH Trần B́nh Trọng (HQ-5) và HTH Nhựt Tảo (HQ-10) rời quân cảng Đà Nẵng và tới Hoàng Sa vào buổi chiều ngày 18 tháng 1. Phía Trung Cộng dùng chiến thuật "khiêu khích," cho các ngư thuyền bám sát chiến hạm VNCH để cản đường. Về những vận chuyển cắt đường và những hành động khiêu khích trên biển, tài liệu Trung Cộng tường thuật như sau:

Sáng ngày 18 tháng 1, sau khi tuần tiễu vùng Hoàng Sa, các chiến hạm VNCH một lần nữa lại có những hành động thù nghịch, tiến gần ngư thuyền 407 và dùng loa phóng thanh đuổi ngư thuyền này ra khỏi vùng. Tuy phải đối diện với tàu lớn và đại pháo, thuyền trưởng ngư thuyền 422 vẫn không sợ hăi trả lời: "Đây là lănh hải Trung Quốc, các anh phải rời xa ngay." Phía VNCH có một sĩ quan đe dọa: "Nếu các anh không lập tức rời vùng sẽ bị đánh ch́m." Khi thấy ngư thuyền 407 vẫn không bỏ đi, chiến hạm Trần Khánh Dư trở nên giận dữ, dùng hết tốc lực đụng vào khiến pḥng lái ngư thuyền 407 bị thủng một lỗ lớn. Lúc này toán chiến hạm K-271 cũng nhập vùng, lại gửi tín hiệu yêu cầu các chiến hạm VNCH rời khỏi vùng biển Hoàng Sa. Tới đêm 18 tháng 1, t́nh h́nh rất căng thẳng, đôi bên canh chừng lẫn nhau nhưng không có đụng độ.

Phía Trung Cộng đă tả lại khá rơ ràng biến cố KTH Trần Khánh Dư cố ư đụng vào ngư thuyền 407 khiến đài chỉ-huy bị phá-hủy, pḥng lái bị thủng một lỗ lớn, nhưng chi tiết "dùng hết tốc lực" có vẻ hơi quá đáng. Theo Hải Quân Trung Tá Vũ Hữu San, Hạm Trưởng KTH Trần Khánh Dư, cho biết lúc đó, t́nh h́nh rất căng thẳng, các ngư thuyền Trung Cộng cố ư vận chuyển chận đường các chiến hạm VNCH, ngăn cản không cho lại gần hải-đảo để bảo vệ quân Trung Cộng trên đó. Thoạt đầu HQ-4 đă dùng mọi biện pháp "ḥa b́nh" đúng theo luật đi biển yêu cầu họ rời khỏi lănh hải VNCH nhưng các ngư thuyền này vẫn không bỏ đi.

Muốn t́m hiểu thêm về quyết định cố ư "đụng tàu" có tính toán này, chúng ta cần biết rơ nhiệm vụ của Hạm-Trưởng HQ-4 lúc bấy giờ. Theo đúng lệnh hành quân, cho tới ngày 18 tháng 1, Hạm Trưởng HQ-4 vẫn c̣n kiêm nhiệm chức vụ Chỉ-Huy-Trưởng Hành Quân bảo-vệ quần đảo Hoàng Sa. Để chu toàn trọng trách, chiến hạm VNCH phải đổ quân để lấy lại các đảo đă bị quân Trung Cộng chiếm đóng bất hợp pháp. V́ tàu Trung Cộng đang tuần tiễu quanh các đảo có thể liều lĩnh đụng ch́m hay bắn vào các xuồng đổ bộ nên trước hết phải t́m cách cô lập hóa lực lượng yểm trợ này để bảo đảm an toàn cho toán đổ bộ. Thượng cấp lại đă ra lệnh "chiếm lại các đảo bằng biện pháp ḥa b́nh" trước khi xử dụng vũ lực. Do đó Hạm Trưởng HQ-4 chỉ có thể biểu lộ quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ bằng cách ủi vào ngư thuyền Trung Cộng như một hành động cảnh cáo có tính toán buộc chúng phải rời vùng, trong lúc hải pháo sẵn sàng yểm trợ cho toán đổ quân nếu Trung Cộng nổ súng trước.

V́ vậy, Hạm Trưởng San mới ra lệnh dùng mũi tàu "ủi nhẹ" vào ngư thuyền 407 thấp hơn để cảnh cáo và cũng tượng trưng việc "đẩy" ngư thuyền Trung Cộng ra khỏi hải phận VNCH. Nếu bị KTH Trần Khánh Dư cao lớn "dùng hết tốc lực" đụng vào, chắc ngư thuyền 407 đă về với hà bá, đâu c̣n cơ hội để kể lại chuyện này. Theo lời các thủy thủ trên các chiến hạm Việt Nam, các thủy thủ trên tàu Trung Cộng đều có những cử chỉ khiêu khích thô tục, chửi bới khiến nhân viên VN rất tức giận, nhưng v́ tuân lệnh "chạm trán ḥa b́nh" nên buộc phải tự chế. Việc KTH Trần Khánh Dư đụng vào ngư thuyền 407 đă khiến các thủy thủ Việt Nam "lên tinh thần," hăng hái như đă trả được thù.

Về biến cố "đụng tàu" này, tác giả Đào Dân hiện diện trên TDH Lư Thường Kiệt được chứng kiến tận mắt, thuật lại như sau:

Bốn chiếc tàu, 2 lớn ở ngoài, 2 nhỏ ở giữa vẫn thả trôi b́nh yên để mặc cho con người đấu khẩu. Có lẽ không c̣n kiên nhẫn được nữa, HQ-4 nổ máy đâm thẳng ngang hông tàu địch, đẩy nó ra khơi. v́ vận tốc chậm, có lẽ khoảng 2 máy tiến 1, nên không có thiệt hại nào cho bên địch, nếu có, có lẽ bát đũa nồi nêu cơm nước bị đổ bể tùm lum trong pḥng ăn và nhà bếp. Trước thái độ quyết liệt của HQ-4, tàu Trung Quốc đành nhượng bộ, mở máy, từ từ tăng tốc độ chạy về phía Nam của 2 đảo Duy Mộng và Quang Ḥa, để lại chiến trường một vùng nước bọt trắng xóa. Chúng tôi toàn thắng mà không tốn một viên đạn (chỉ tốn một cái húc của Trung Tá Vũ Hữu San). Đến đây người viết cần phải ngừng lại một chút vừa để hoan nghênh Hạm-Trưởng San.

Riêng đối với Hạm Trưởng San, chuyện đụng tàu trên biển này chắc cũng đă gây ra không ít suy-tư, v́ theo công pháp quốc tế, chiến hạm hay thương thuyền của một quốc gia được coi như lănh thổ của quốc gia đó. Như trước đây, Hoa Kỳ đă buộc Nhật Bản kư văn bản đầu hàng vô điều kiện chấm dứt thế chiến II tại Thái B́nh Dương trên Thiết-Giáp Hạm Missouri bỏ neo trong vịnh Tokyo, một hành động tượng trưng coi như Nhật Bản đă phải kư ḥa ước trên đất Hoa Kỳ. Làm hạm trưởng, việc để chiến hạm mắc cạn hay đụng vào tàu khác là điều tối kỵ thường đưa tới việc mất chức. Hạm Trưởng San đă cố ư đụng tàu Trung Cộng, chẳng khác nào tự ư "xâm lăng" Trung Quốc có thể đưa tới những hậu quả nghiêm trọng. Trong trường-hợp có đối-thoại hay dàn-xếp thương-thuyết Việt-Hoa, Ông rất có thể trở thành "vật hy-sinh" và bị cả hai quốc-gia kết tội là kẻ gây nên chiến-tranh. Thiết tưởng đây là một hành động can đảm tuy tự chế, chẳng khác danh tướng Trần Quốc Toản đời Trần đă v́ tức giận giặc Tàu xâm lăng đă bóp nát quả cam trong tay lúc nào không biết!

Một chi tiết khác khá quan trọng là Trung Cộng cũng gửi 2 tiềm thủy đĩnh tham dự chiến dịch Hoàng Sa, nhưng sau khi trận chiến đă kết thúc. Tác giả Lu Qi Minh trong bài viết nhan đề Tiềm Thủy Đĩnh Trung Cộng Đầu Tiên Tham Dự Chiến Dịch cho biết như sau:

V́ lo ngại Hoa Kỳ và VNCH không chịu rút lui dù đă bị thất bại, nên Hạm Đội Trung Cộng vẫn phải gửi chiến hạm tăng cường lực lượng tại Hoàng Sa. Lúc đó trời băo, biển động mạnh nên các chiến hạm không rời bến được, do đó hai tiềm thủy đĩnh được lệnh công tác tại Hoàng Sa. Đây là lần đầu tiên tiềm thủy đĩnh dược dùng vào công tác chiến đấu nên phải có sự chấp thuận đặc biệt của chủ tịch Mao Trạch Đông. Hai tiềm thủy đĩnh dùng trong công tác mang số hiệu 282 và 289.

Tóm lại về lực lượng tham chiến, phía Trung Cộng có 2 ngư thuyền vơ trang mang số 402 và 407, hai trục lôi hạm mang số 389 và 396, hai chiếc Kronstadt mang số 271 và 274 và hai Tuần Duyên Hạm 281 và 282 tăng viện. Trong số này, chỉ có 4 chiến hạm T-389, T-396, K-271 và K-274 trực tiếp tham chiến. C̣n hai Tuần Duyên Hạm 281 và 282 tới Hoàng Sa vào hồi 11 giờ 49 ngày 19 tháng 1, lúc đó trận hải chiến đă kết thúc (vào hồi 11 giờ). Chính hai chiến hạm mới đến này đă bắn ch́m HTH Nhựt Tảo. Hai tiềm thủy đĩnh mang số 282 và 289 cũng tới Hoàng Sa sau đó để tăng cường tuần tiễu và đề pḥng lực lượng VNCH trở lại tái chiếm quần đảo.

TRẬN HẢI CHIẾN

Tài liệu Trung Cộng nói về trận hải chiến được tóm lược như sau:

Rạng sáng ngày 19 tháng 1, các chiến hạm VNCH chia thành hai phân đội. Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt và HTH Nhựt Tảo hoạt động trong vùng ḷng chảo, từ phía Bắc gần đảo Hoàng Sa tiến về hướng Nam gần đảo Quang Ḥa. Trong khi đó, KTH Trần Khánh Dư và TDH Trần B́nh Trọng bọc từ phía ngoài biển cũng tiến về đảo Quang Ḥa từ hướng Tây Nam. Nếu nh́n vào tầm cỡ và trọng tấn, phía VNCH gồm 3 chiến hạm lớn, trọng tấn khoảng 1,770 tấn mỗi chiếc và một chiến hạm nhỏ trọng tấn khoảng 650 tấn, như vậy tổng cộng trọng tấn phía VNCH khoảng 6,000 tấn, trong khi phía Trung Cộng có hai chiến hạm loại Kronstadt trọng tấn 570 tấn và hai trục lôi hạm (TLH) loại T-43 trọng tấn 300 tấn, tổng cộng khoảng 1,760 tấn. Về vũ khí, phía Trung Cộng cỡ súng lớn nhất là 85 ly đôi trong khi VNCH có súng cỡ 127 ly. Như vậy về hỏa lực, phía VNCH cũng trội trội hơn. Các chiến hạm VNCH với hải pháo lớn chiếm vị trí bên ngoài lợi thế hơn, trong khi các chiến hạm Trung Cộng ở phía trong gần các đảo.

Trước ư đồ gây hấn của VNCH, theo chỉ thị của Quân Ủy Trung Ương, Quân Khu Quảng Châu đă đặt các đơn vị trực thuộc trong t́nh trạng báo động khẩn cấp, đồng thời ra lệnh cho các chiến hạm tại Hoàng Sa sẵn sàng đối phó nếu bị tấn công. Các chiến hạm Trung Cộng được lệnh phối trí tại vùng đảo Quang Ḥa để bám sát các chiến hạm VNCH. Trước các họng đại pháo của chiến hạm VNCH, các chiến hạm Trung Cộng tuy nhỏ hơn nhưng không hề nao núng.

Hai TLH T-396 và T-389 có nhiệm vụ bám sát TDH Lư Thường Kiệt. Mặc dù nhỏ hơn với trọng tấn chỉ bằng một phần tư, T-396 vẫn không giảm tốc độ khi cản đường. TDH Lư Thường Kiệt ỷ vào súng lớn và vỏ tàu dầy hơn, chẳng những không đổi hướng mà c̣n dùng mũi đụng vào T-389 khiến sườn tàu và pháo tháp bị hư hại, sau đó c̣n cắt ngang đội h́nh Trung Cộng. Các chiến hạm VNCH c̣n tiến về phía đảo Quang Ḥa thả xuống 4 xuồng cao su trên chở khoảng 40 quân VNCH để đổ bộ. Tuy lần đầu tiên đụng độ, nhưng dân quân Trung Cộng vẫn nổ súng khiến VNCH bị chết 1, bị thương 3 khiến toán đổ bộ VNCH phải rút lui. Khi thấy cuộc đổ bộ bị thất bại, phía VNCH đổi chiến thuật, lợi dụng ưu thế về hỏa lực và vị trí thuận lợi để tấn công các chiến hạm Trung Cộng.

Trước hỏa lực hùng hậu của phía VNCH, các chiến hạm Trung Cộng lần lượt bị trúng đạn. Phía Trung Cộng lập tức phản công. Các HTH K-271 và K-274 tấn công các KTH Trần Khánh Dư và TDH Trần B́nh Trong của VNCH, trong khi các TLH T-396 và T-389 đối đầu TDH Lư Thường Kiệt và HTH Nhựt Tảo. Các chiến hạm VNCH khai triển đội h́nh cố giữ khoảng cách lớn hơn hầu tận dụng hải pháo tầm xa, nhưng các chiến hạm Trung Cộng có vận tốc cao hơn nên khoảng cách đôi bên mỗi lúc càng giảm, có lúc gần như sát vào nhau. V́ vậy, các chiến hạm Trung Cộng tuy cỡ súng nhỏ, nhưng có nhịp bắn cao hơn nên chiếm được lợi thế. Sau mười ba phút giao tranh, hàng ngũ chiến hạm VNCH đâm ra rối loạn.

Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư là soái hạm của Hải Đội VNCH nên bị hai HTH K-271 và K-274 dồn nỗ lực vây đánh. Mặc dầu KTH Trần Khánh Dư đă tận dụng hỏa lực dữ dội để mong làm chủ chiến trường, nhưng vẫn bị yếu thế v́ hỏa lực Trung Cộng tập trung vào các giàn hải pháo chính và bị trúng đạn hư hại nhiều nơi khác, khói đen tỏa ra nhiều nơi, v́ vậy phải rời ṿng chiến. K-274 không bỏ lỡ cơ hội, theo sát KHT Trần Khánh Dư. Thấy vậy TDH Trần B́nh Trọng vội chận đánh K-274 ngay bên ngang hông để cứu nguy cho Soái Hạm.

Bị hỏa lực của hai chiến hạm VNCH tấn công cả hai phía trước và sau, K-274 bị trúng đạn nhiều nơi, tay lái bị bất khiển dụng phải dùng hệ thống lái tay, nhưng vẫn chạy hết tốc lực, cuối cùng chiếm lại được thế thượng phong. Tuy được lợi thế trong lúc cận chiến, nhưng cũng dễ bị trúng đạn đại pháo của các chiến hạm VNCH. K-274 bị một viên đạn bắn trúng đài chỉ huy khiến nhiều người chết và bị thương nên hệ thống truyền tin bị rối loạn nên phải dùng thủ lệnh. Tuy vậy, chiến hạm vẫn phản công khiến KTH Trần Khánh Dư bị trúng đạn tại nhiều chỗ, hiệu kỳ bị bắn đứt bay xuống biển.

Xa hơn về phía Bắc, các TLH T-396 và T-389 nghênh cản TDH Lư Thường Kiệt và HTH Nhựt Tảo. Lúc đầu, chiến hạm Trung Cộng tập trung hỏa lực vào mục tiêu lớn hơn là TDH Lư Thường Kiệt, nhưng bị HTH Nhựt Tảo chận bắn dữ dội. Các chiến hạm Trung Cộng chuyển xạ nhắm vào HTH Nhựt Tảo khiến kho đạn phát nổ, hầm máy bị cháy không c̣n vận chuyển được nữa. Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt cũng bị trúng đạn nên rời ṿng chiến. Thấy vậy, các chiến hạm VNCH Trần Khánh Dư và Trần B́nh Trọng cũng hối hả rời vùng.

Phần tường thuật của Trung Cộng về cuộc hải chiến, tuy có đôi chút trung thực, nhưng nặng hơn về mặt tuyên truyền. Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư đă không rời vùng dù bị hai chiến hạm Trung Cộng vây đánh gây thiệt hại, có tới 912 vết đạn trên vỏ tàu. Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư là loại chiến-hạm tấn-công, kiến-trúc khoẻ nhất trong hải-đội với 4 pḥng hầm máy chánh và nhiều pḥng kín-nước khác, sức chịu-đựng rất cao. Khi tàu Trung-Cộng bắt đầu rút về hướng Tây, rơi vào đúng ngay tầm bắn hữu-hiệu của hải-pháo 76.2 ly, các chiến hạm Trung Cộng, đặc biệt K-274 bị trúng thêm mấy trái đạn lớn nữa, đến độ tê liệt.

CHIẾN LƯỢC CHIẾN THUẬT

Để đối đầu với hai phân đội chiến hạm VNCH, phía Trung Cộng cũng chia các chiến hạm thành hai phân đội. Các HTH K-271 và K-274 phối trí tại vùng Tây Nam đảo Quang Ḥa để đối đầu với các KTH Trần Khánh Dư và TDH Trần B́nh Trọng, trong khi các TLH T-389 và T-386 chiếm vị trí xa hơn về phía Bắc để ngăn chận các TDH Lư Thường Kiệt và HTH Nhựt Tảo. Nh́n chung, các chiến hạm VNCH chiếm vị trí h́nh cánh cung bên ngoài đảo Quang Ḥa, trong khi các chiến hạm Trung Cộng cũng dàn h́nh cánh cung đối đầu, nhưng nằm bên trong, gần đảo hơn. Các chiến hạm Trung Cộng tuy nhỏ, nhưng có vận tốc cao và nhịp bắn nhanh hơn nên đă xử dụng chiến thuật "cận chiến." Tài liệu Trung Cộng mô tả như sau:

Chiếm được lợi thế v́ phối trí ở ṿng ngoài và lợi dụng hải pháo có thể bắn xa hơn , các chiến hạm VNCH khai triển đội h́nh, gia tăng khoảng cách. Các chiến hạm Trung Cộng nhỏ và hỏa lực yếu hơn lại ở vào vị thế bên trong bất lợi nên phải thu hẹp chiến trường bằng cách mở hết tốc lực tiến về phía chiến hạm địch nhiều khi như cập vào nhau nên cỡ súng tuy nhỏ nhưng bắn nhanh nên các loạt đạn đều trúng mục tiêu.

Trong lúc cận chiến, các chiến hạm Trung Cộng cũng tuân hành chiến thuật và lời dạy của Mao Chủ Tịch dồn sức mạnh để tiêu diệt bộ phận đầu năo địch, các chiến hạm 271 và 274 tập trung hỏa lực vào KTH Trần Khánh Dư là soái hạm địch, trong lúc các TLH 396 và 389 hướng mọi họng súng vào TDH Lư Thường Kiệt. Do đó, hai chiến hạm VNCH bị thiệt hại nặng nề.

Đến đây, chúng ta thấy rơ cấp chỉ huy Trung Cộng đă sai lầm khi xác quyết "KTH Trần Khánh Dư là soái hạm địch" nên đă tập trung hỏa lực quyết tiêu diệt chiến hạm này. Thực tế, chúng ta đều biết soái hạm của hải đội VNCH là TDH Trần B́nh Trọng. V́ sự nhận định không chính xác nói trên nên lúc khởi đầu trận chiến, các chiến hạm Trung Cộng đă bám sát "soái hạm" Trần Khánh Dư và "tập trung hỏa tiêu diệt các giàn hải pháo chính và thượng tầng kiến trúc khiến hệ thống truyền tin bị hư hại."

V́ bị hai chiến hạm Trung Cộng dồn nỗ lực chận đánh nên KTH Trần Khánh Dư bị trúng đạn khá nặng bên tả hạm. Theo báo cáo chính thức của Bộ Tư Lệnh Hành Quân Biển, tổng cộng KTH Trần Khánh Dư đếm được 37 lỗ đạn đường kính 4 tấc hay lớn hơn và 44 lỗ đạn khác nhỏ hơn 4 tấc. Giàn radar pḥng-không bị suy-giảm năng-lực phát-thâu và radar hải hành tạm thời bất khiển dụng trong ṿng hai giờ sau đó. Đổi lại, soái hạm K-271 của Trung Cộng cũng bị trúng đạn tại đài chỉ huy gây thiệt hại nặng nề về nhân mạng. Theo tài liệu chưa được phối kiểm của Trần Đại Sỹ, Tư Lệnh Mặt Trận và Toàn Bộ Tham Mưu của Trung Cộng bị tử thương. Chiếc K-274 c̣n lại coi như không c̣n khả năng tác chiến.

TRƯỜNG HỢP HTH NHỰT TẢO (HQ-10)

Tài liệu Trung Cộng cho biết:

Xa hơn về hướng Bắc, thừa lúc các TLH T-396 và T-389 dồn nỗ lực tấn công TDH Lư Thường Kiệt, HTH Nhựt Tảo tương đối rảnh rang liền bắn dữ dội vào hai chiến hạm Trung Cộng. Bị tấn công ác liệt, hai chiến hạm Trung Cộng chuyển xạ, tập trung hỏa lực nhắm vào HTH Nhựt Tảo khiến hầm đạn bị phát nổ. Chiếc T-389 liền bám sát và tác xạ dữ dội vào chiến hạm đă bị thương này, không để chạy thoát.

Tưởng cũng nên nói T-389 vừa được sửa chữa xong tại thủy xưởng ngày hôm trước th́ đêm sau đă nhận được ra Hoàng Sa nên chưa đủ th́ giờ để thử máy đường trường cũng như bắn thử hải pháo. V́ vậy, trong lúc hải chiến ác liệt, tuy HTH Nhựt Tảo của VNCH bị trọng thương, nhưng T-389 cũng bị chiến hạm VNCH bắn hư hại nặng. Đài chỉ huy hoàn toàn bị tiêu hủy, thủy thủ đoàn nhiều người chết và bị thương. Tuy nhiên những nhân viên c̣n lại vẫn không sợ chết, kiên tŕ giữ vững vị trí chiến đấu. V́ hầm chứa đạn bị bắn trúng thủng một lỗ lớn, một thủy thủ tuy đă bị thương nặng ở bụng và hai đầu gối nhưng vẫn cởi quần áo nhét vào lỗ thủng và tiếp đạn cho tới lúc chết tại chỗ. Hầm máy cũng bị bắn trúng nên bị cháy dữ dội, khiến tàu vô nước bị nghiêng, không c̣n dưỡng khí khiến cơ khí phó và 5 cơ khí viên tử trận tại chỗ. Cả hai T-389 và HTH Nhựt Tảo đều bị thương nặng, không tự điều khiển được nên trôi lại gần, có lúc đụng cả vào nhau. Dân quân trên T-389 có lúc đă dùng đại liên và lựu đạn để tấn công HTH Nhựt Tảo v́ khoảng cách đôi bên quá gần.

Trong lúc đó, TDH Lư Thường Kiệt ở phía bên ngoài tác xạ dữ dội vào T-389. Tuy bị thương nặng, hầm máy bị cháy có thể phát nổ bất cứ lúc nào, TLH 389 vẫn chống trả dữ dội. V́ sợ bị bắn trúng, TDH Lư Thường Kiệt rời vùng hải chiến, vận chuyển ra hướng ngoài biển. Thấy TDH Lư Thường Kiệt bỏ đi, các chiến hạm VNCH Trần Khánh Dư và Trần B́nh Trọng cũng rời vùng. Riêng HTH Nhựt Tảo v́ bị hư hại nặng chỉ c̣n trôi trên mặt biển nên bị bỏ lại không c̣n đủ sức tự vệ. Lúc đó, hai chiến hạm Trung Cộng tăng viện là Tuần Duyên Hạm (TDH) loại Hainan mang kư số 281 và 282 thuộc phân đội chống tàu ngầm 74 do phân đội trưởng Liu Xi Zhong chỉ huy cũng vừa tới vùng vào hồi 11 giờ 4, sau đó mở cuộc tấn công. (Ghi chú của người viết: Theo tài liệu của Jane's Fighting Ship, TDH loại Hainan được Trung Cộng đóng mô phỏng theo loại chiến hạm SO-1 của Nga Sô, có trọng tải 320 tấn, vũ khí chính gồm 2 giàn hải pháo 57 ly đôi, một ở trước mũi và một ở sau lái, ngoài ra c̣n có 2 giàn đại bác 25 ly đôi cũng ở trước mũi và sau lái. Thủy thủ đoàn chừng người). Tuần Dương Hạm 281 tiến gần HTH Nhựt Tảo, tất cả các họng súng đều khai hỏa vào mục tiêu rơ ràng không c̣n tự vệ được. Đến 2 giời 52 phút chiều ngày 19 tháng 1, HTH Nhựt Tảo bị ch́m tại vị trí chừng hai hải lư rưỡi về phía nam của băi san hô Antelope.

HTH Nhựt Tảo lên đường ra Hoàng Sa cùng với TDH Trần B́nh Trọng vào tối 17 tháng 1. Theo lời kể lại của Hải Đội Trưởng Hà Văn Ngạc trong bài Trận Hải Chiến Lịch Sử Hoàng Sa HTH HQ-10 Nhựt Tảo được chỉ định xung vào Hải Đoàn Đặc Nhiệm, với lư do chính là chiếc HTH này đang tuần dương ngay khu vực cửa khẩu Đà Nẵng nên giảm bớt thời gian di chuyển, chiến hạm chỉ có một máy chánh khiển dụng mà thôi. Như vậy, HTH Nhựt Tảo không những là chiến hạm nhỏ, có hỏa lực yếu nhất trong Hải Đội Đặc Nhiệm mà t́nh trạng kỹ thuật cũng kém khả quan, chỉ c̣n một máy chánh.

Trong phúc tŕnh Diễn Tiến Hành Quân Hoàng Sa ngày 21 tháng 2 năm 1974 của TDH Trần B́nh Trọng cũng ghi rơ, "Ngày 18-01-1974 lúc 0315H (chi chú của người viết: 3 giờ 12 phút sáng), chiến hạm đế điểm hẹn với HQ-10 tại vị trí 083 độ đèn Tiên Sa 090 (ghi chú của người viết: hướng đông của hải đăng Tiên Sa, cách 9 hải lư). Hồi 0327H v́ t́nh trạng kỹ thuật của HQ-10 kém và để đúng giờ hẹn tại Hoàng Sa theo như đă dự trù, chiến hạm đươc lệnh của Sĩ Quan Chỉ Huy Chiến Thuật (Đại Tá Hà Văn Ngạc, Chỉ Huy Trưởng Hải Đội 3) cho tăng máy, tách khỏi đội h́nh với HQ-10, trực chỉ đảo Cam Tuyền."

Trong một trận hải chiến, ngoài hỏa lực hải pháo, việc vận chuyển mau chóng vào vị trí thích hợp là yếu tố vô cùng quan trọng. T́nh trạng kỹ thuật kém "chỉ c̣n một máy" của HTH Nhựt Tảo gây khó khăn trong việc vận chuyển có lẽ đă là nguyên nhân chính khiến chiến hạm này bị đánh ch́m. Chúng ta tự hỏi nếu HTH Nhựt Tảo c̣n đủ hai máy chánh, dù bị bắn thiệt hại c̣n một máy vẫn có thể tự vận chuyển được, biết đâu có thể tới vùng an toàn, v́ lúc đó các chiến hạm Trung Cộng đều đă bị hư hại nặng, không c̣n khả năng truy kích.

Tuy là chiến hạm yếu nhất, nhưng HTH Nhựt Tảo đă chiến đấu hăng hái và dũng cảm nhất. Khi thấy hai TLH T-389 và T-396 dồn nỗ lực tấn công TDH Lư Thường Kiệt, HTH Nhựt Tảo lập tức can thiệp, dùng hải pháo tác xạ chính xác chiến hạm Trung Cộng khiến T-389 bị trúng đạn vào đài chỉ huy, hạm trưởng tử thương, pḥng máy bị cháy. Chiếc T-389 cũng bị hư hại nặng, trôi nổi trên mặt biển tương tự như HTH Nhựt Tảo, có lúc hai đối thủ đụng vào nhau như Trung Úy Nguyễn Đông Mai thuộc HTH Nhựt Tảo diễn tả trong bài viết Lần Đào Thoát Tại Hoàng Sa, "Rồi chừng 15 phút sau, một tiếng va chạm mạnh khiến chúng tôi té nhào trên sàn tàu. Tôi chợt nghĩ đến chuyện tàu lên cạn v́ v́ vùng này có nhiều san hô. Sau này khi đào thoát tôi mới biết HQ-10 đâm vào tả hạm chiếc 396".

Tài liệu Trung Cộng cũng xác nhận thêm, "Nếu T-389 không dạt vào một băi san hô, chắc chắn cũng sẽ bị ch́m." Như vậy HTH Nhựt Tảo tuy bị ch́m, nhưng đối thủ cũng bị thiệt hại tương tự, coi như một đổi một.

Trận hải chiến khởi đầu lúc 10 giờ 23 phút, khoảng nửa giờ sau đó các chiến hạm VNCH rời vùng, chỉ c̣n lại HTH Nhựt Tảo bị hư hại nặng trôi nổi trên mặt biển, nhân viên đă xuống bè đào thoát, không c̣n ai trên tàu. Về những giây phút cuối của HTH Nhựt Tảo, tài liệu Trung Cộng ghi rơ:

Tới 11 giờ 49 phút, hai TDH 281 và 282 do Phân Đoàn Trưởng Liu Xi Zhong chỉ huy từ căn cứ hải quân Shantou tăng viện đến vùng Hoàng Sa. TDH 281 tập trung hỏa lực bắn vào xác HTH Nhựt Tảo. Măi đến 14 giờ 52 phút ngày 19 tháng 1, HTH Nhựt Tảo mới bị ch́m tại vị trí Nam băi san hô Antelope, khoảng cách chừng 2.5 hải lư.

Sau này một số bài viết cho rằng HTH Nhựt Tảo bị trúng hỏa tiễn Trung Cộng vào đài chỉ huy khiến Hạm Trưởng hy sinh. Tuy nhiên, các chiến hạm Trung Cộng tham chiến đều không được trang bị hỏa tiễn hải-hải và tài liệu Trung Cộng cũng nói rơ không có Phi Tiễn Đĩnh (PTĐ) Komar tại Hoàng Sa. Dĩ nhiên, chúng ta không hoàn toàn tin tưởng vào lời nói của họ, nhưng có thể suy đoán t́m câu trả lời hợp lư.

Trước hết, PTĐ Komar trang bị hỏa tiễn hải-hải Styx là loại Ai Cập đă dùng để bắn ch́m Khu Trục Hạm Eilat của Do Thái vào tháng 10 năm 1967 gần cảng Port Said. Nếu hỏa tiễn Styx có thể đánh ch́m một chiến hạm lớn nhất và cũng là soái hạm của HQ Do Thái th́ đối với HTH Nhựt Tảo là chiến hạm nhỏ hơn, bị trúng hỏa tiễn Styx chắc không trôi nổi trên mặt biển, măi mấy tiếng đồng hồ sau mới bị chiến hạm tăng viện của Trung Cộng bắn ch́m. Ngoài ra, nếu có hỏa tiễn, theo đúng sách lược "đánh vào chỗ mạnh nhất của Mao Trạch Đông," chắc chắn Trung Cộng sẽ nhằm vào chiến hạm VNCH lớn và quan trọng, như "soái hạm" Trần Khánh Dư hoặc các TDH, hơn là HTH Nhựt Tảo nhỏ. Hơn nữa, mỗi Phi Tiễn Đĩnh Komar được trang bị 2 hỏa tiễn Styx, nếu tham chiến có lẽ sẽ bắn cả 2 hỏa tiễn vào các chiến hạm VNCH, gây thiệt hại nhiều hơn, thay v́ chỉ bắn HTH Nhựt Tảo.

Về mặt chiến thuật, hỏa tiễn cũng như pháo binh, chỉ hiệu quả khi mục tiêu được xác định rơ ràng, chính xác. Trong trận hải chiến Hoàng Sa, chiến hạm đôi bên đều trong thế "cận chiến" trộn lẫn vào nhau, việc xử dụng hỏa tiễn có thể gây thiệt hại cho chính lực lượng ḿnh. V́ những lư do trên, cộng thêm lời xác nhận về phía Trung Cộng, chúng tôi nghĩ rằng Trung Cộng đă không có hỏa tiễn hải-hải trong trận hải chiến Hoàng Sa. Rất có thể, bộ binh theo tàu để đổ bộ xử dụng một số hỏa tiễn "cầm tay" mang theo hoặc bất cứ vũ khí nào khác khi khoảng cách đôi bên quá gần.

THIỆT HẠI

Về phần thiệt hại, tài liệu Trung Cộng cho biết:

Tuy nhiên, chiến thắng nào cũng phải trả giá. Về phía Trung Cộng, tổng cộng có 18 người tử trận trong số này 1 hạm trưởng và 67 người khác bị thương. Chiếc T-389 bị hư hại nặng, nếu không kịp ủi vào băi san hô chắc chắn sẽ bị ch́m. Ba chiến hạm khác đều bị trúng đạn, thiệt hại trung b́nh. (sic!)

Theo tài liệu của Yên Tử Cư Sĩ Trần Đại Sĩ (chưa thấy Trung-Cộng phản-đối) cho biết cả 4 Hạm Trưởng các chiến hạm Trung Cộng gồm 3 đại tá và 1 trung tá đều bị tử thương. Ngoài ra, bộ tư lệnh mặt trận gồm 1 đô đốc, 4 đại tá, 6 trung tá, 2 thiếu tá và 7 sĩ quan cấp úy cũng bị tử thương. Chúng tôi rất dè dặt khi loan tin này, v́ tác giả Trần Đại Sĩ không cung cấp rơ ràng xuất sứ của nguồn tin trên. Hơn nữa, các chiến hạm Trung Cộng đều thuộc loại nhỏ, thủy thủ đoàn không quá trăm người, nên hạm trưởng mang cấp bậc đại tá là điều hăn hữu.

Nếu c̣n một số nghi vấn về thiệt hại nhân mạng, chúng ta có nhiều bằng cớ khá xác đáng về mặt các chiến hạm Trung Cộng. Trận hải chiến kết thúc vào khoảng 11 giờ sáng ngày 19 tháng 1 năm 1974 sau chừng 30 phút giao tranh khi ba chiến hạm VNCH rời vùng, chỉ c̣n lại 4 chiến hạm Trung Cộng và HTH Nhựt Tảo bị hư hại không tự vận chuyển được, các nhân viên đă xuống bè đào thoát. Nếu chưa bị ch́m hoặc lên cạn hết, chắc chắn chiến hạm Trung Cộng sẽ lại gần HTH Nhựt Tảo, bắt sống những người trên bè đào thoát và đánh ch́m đối thủ. Nhưng thực tế cho thấy không một chiến hạm Trung Cộng nào ngăn chận được các bè đào thoát và phải chờ hơn 3 tiếng đồng hồ sau, lực lượng tăng viện vừa tới gồm các TDH 281 va 282 mới bắn ch́m HTH Nhựt Tảo. Điều này cho thấy cả 4 chiến hạm Trung Cộng trực tiếp tham chiến hoặc đă bị ch́m, hoặc ủi băi san hô hay hư hại nặng, không c̣n vận chuyển được nữa.

Qua lời tường thuật của Trung Cộng về trường hợp các chiến hạm của họ bị trúng đạn hư hại ra sao, gặp những khó khăn nào, cộng với bằng chứng chỉ c̣n 2 chiến hạm tăng viện hoạt động sau trận hải chiến, chúng ta có thể khá chắc chắn t́m ra sự thật. Đó là cả 4 chiến hạm Trung Cộng trực tiếp tham chiến đều bị bắn hư hại nặng, nếu không ch́m hay lên cạn cũng sẽ bị phế thải.

KẾT LUẬN

Trận hải chiến tại Quần đảo Hoàng Sa vào ngày 19 tháng 1 năm 1974 đă trở thành lịch sử. Việc thành bại, hơn thua không c̣n được đặt nặng so với nhu cầu t́m hiểu sự thật và vinh danh các chiến sĩ Hải Quân VNCH tham dự trận đánh bảo vệ quê cha đất tổ, đă chết hay c̣n sống. Dù phải đối đầu với kẻ thù mạnh hơn nhiều lần, nhưng các chiến sĩ Hải Quân VNCH đă tận dụng mọi khả năng, phương tiện hiện có và nhất là tinh thần chiến đấu, truyền thống hào hùng ngang nhiên bắn vào tàu địch, khiến đối phương cũng phải kiêng sợ và thán phục. Các yếu tố "Thời, Thế và Cơ" cần thiết cho chiến thắng đều không nằm trong tay Hải Đội VNCH. Giả sử chúng ta có đánh ch́m hết các chiến hạm Trung Cộng tại Hoàng Sa, thu được thành quả tuyệt đối về mặt chiến thuật, nhưng cũng sẽ phải rời bỏ vùng hải đảo thân yêu này để bảo toàn lực lượng, v́ dù có vận dụng hết khả năng cũng khó bề đương cự với Hải Quân Trung Cộng.

Để kết thúc, chúng tôi mạn phép tác giả Ngô Minh Hằng, mượn bài thơ rất cảm động của nữ sĩ để vinh danh các chiến sĩ Hoàng Sa, đồng thời bày tỏ kỳ vọng "Sẽ Có Một Ngày."

SẼ CÓ MỘT NGÀY
(Kính dâng hương hồn các chiến sĩ Hải Quân VNCH đă hy sinh trong trận hải chiến Hoàng Sa)

Việt Nam xưa, Đức Thánh Trần
Bạch Đằng cưỡi ngọn sóng thần tuốt gươm
Giặc Mông Cổ t́m đường tháo chạy
Tướng như quân hết thảy rụng rời
Tàn binh cọc nhọn thây phơi
Một phen thủy chiến muôn đời sử xanh (1287)
Mộng xâm lấn tranh giành bờ cơi
Vẫn âm mưu dẫn lối quân Tàu
Sáu trăm tám bảy năm sau (1974)
Hoàng Sa máu lại đỏ ngầu biển Đông
Trận hải chiến hào hùng, khốc liệt
Với kẻ thù truyền kiếp Trung Hoa
Đây, trang chiến sử Hoàng Sa
Chỉ huy hải đội, họ Hà điều binh²
Bốn chiến hạm hải tŕnh tham chiến³
Những người con của biển kiên cường
Trong ṿng lửa đạn đau thương
Lưu danh muôn thuở tấm gương anh hùng
Và chiến đấu vô cùng dũng liệt
Dù địch quân ứng chiến đông hơn
Đạn bay súng nổ từng cơn
Bốn tàu Trung Cộng chiến trường lâm nguy
Cái bị pháo ch́m đi mất dấu
Cái nước theo phía hậu tuôn vào
Địch quân hoảng hốt xôn xao
Và quân ta cũng bước vào khó khăn
Gương chiến đấu Bạch Đằng bỗng hiện
Sáng như sao trên phiến linh hồn
Biển xanh đỏ máu oan hờn
Chiến hạm Nhật Tảo trong cơn nguy nàn⁴
Đă anh dũng chận làn sóng địch
Để đoàn quân rời đích an toàn
Ḷng tàu nước ngập, máu loang
Nhưng ḷng thủy thủ hiên ngang trên tàu
Ngay cả lúc ch́m sâu đáy biển
Vẫn một niềm tận hiến, hy sinh
Trong ḷng biển mẹ mông mênh
Trái tim bất khuất đau t́nh quê hương!
Sẽ một ngày trùng dương sóng nổi
Về Hoàng Sa rửa mối hận này
Chủ quyền Hoàng đảo trong tay
Xanh reo ngọn sóng, vàng bay sắc cờ
Sẽ một ngày cơi bờ dân Việt
Thoát qua hồi nạn kiếp đau thương
Có anh đứng giữa đại dương
Hát mừng bốn cơi quê hương thanh b́nh

(Thơ Ngô Minh Hằng)

Trần Đỗ Cẩm
Austin, Texas tháng 1/2004

¹ Vũ Hữu San và Trần Đỗ Cẩm. Tài Liệu Hải Chiến Hoàng Sa. Westminster: Nhóm Thân Hữu Hoàng Sa, 2004.

² Hải Quân Đại Tá Hà Văn Ngạc, Chỉ Huy Trưởng Hải Đội VNCH trong trận hải chiến Hoàng Sa.

³ Bốn chiến hạm HQVNCH tham chiến trong trận Hoàng Sa gồm: Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt (HQ-16) do Hải Quân Trung Tá Lê Văn Thự (Khóa 10 SQHQ/Nha Trang) làm Hạm Trưởng. Tuần Dương Hạm Trần B́nh Trọng (HQ-5) do Hải Quân Trung Tá Phạm Trọng Quỳnh (Khóa 11 SQHQ/Nha Trang) làm Hạm Trưởng. Đây là Soái Hạm. Đại Tá Hà Văn Ngạc ở trên chiến hạm này chỉ huy trận đánh. Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư (HQ-4) do Hải Quân Trung Tá Vũ Hữu San (Khóa 11 SQHQ/Nha Trang) làm Hạm Trưởng. Hộ Tống Hạm Nhật Tảo (HQ-10) do HQ Thiếu Tá Ngụy Văn Thà (Khóa 12 SQHQ/Nha Trang) làm Hạm Trưởng.

⁴ Hạm Trưởng HQ-10, Th/T Ngụy Văn Thà bị thương, quyết ở lại trên tàu. Ba đoàn viên tên Lê Văn Tây, Đinh Hoàng Mai và Phạm Anh Dũng đă hy sinh ở lại bắn chận tàu Trung Cộng để đồng đội an toàn rời khỏi chiến hạm. HQ Thiếu Tá Ngụy Văn Thà và ba đoàn viên đă can đảm trong truyền thống "chết theo tàu" và để lại bao nhớ tiếc đau thương cho những người ở lại.